Evropska unija (EU) je od 2015. godine pretrpjela gubitak od 64 miliona eura zbog šverca cigareta preko luke Bar u Crnoj Gori. To je saopštio vršilac dužnosti generalnog direktora Evropske kancelarije za suzbijanje prevara (OLAF) Nikolas Ilet, a potvrđuje dokumentacija koju je MANS dostavio „Danu”. Ilet je o problemu šverca cigareta detaljno govorio na konferenciji koju koju je organizovao OLAF sa Evropskim ekonomskim i socijalnim komitetom (EESC) u martu ove godine u Briselu. Tada je posebno ukazao da EU trpi štetu zbog krijumčarenja preko Crne Gore.
– Krijumčarenje morskim putem, koje se koristi od pamtivijeka do danas, i dalje se javlja i još je značajan problem. Od 2015. godine nadležni organi država članica EU su zaplijenili deset brodova punih švercovanih cigareta. Na većini tih brodova nalazile su cigarete utovarene u Crnoj Gori, koje su za krajnju destinaciju imale Libiju. Države članice su nas obavijestile da se radi o zapleni oko 320 miliona cigareta. To predstavlja gubitak prihoda od oko 64 miliona eura – rekao je, između ostalog, Ilet.
Naglasio je da su uočili da su brojni kontejneri bili namijenjeni za sjevernoafričku državu Libiju.
– S obzirom na političku situaciju tamo, saradnja sa lokalnim vlastima u praćenju kretanja tih cigareta se pokazala izuzetno teškom – kazao je Ilet na konferenciji OLAF-a.
Na istom događaju komesar za budžet EU Ginter Otinger naglasio je da ilegalna trgovina duvanom izaziva gubitak od deset milijardi eura godišnje, što dovoljno ukazuje na veličinu problema.
Član Evropskog ekonomskog i socijalnog komiteta Mihai Ivasku rekao je da aktuelni sukobi na Bliskom istoku i sjevernoj Africi čine krijumčarenje profitabilnim izvorima prihoda za terorističke grupe zbog slabih graničnih kontrola. Krijumčarenje duvana na veliko se povećava što zabrinjava OLAF…
Problem nelegalne trgovine duvanom preko Luke Bar opterećuje odnose EU i Crne Gore već više od 20 godina, još od vremena kada je crnogorska država pokrenula šverc, u saradnji sa italijanskom mafijom, prema Italiji. O tome je dugo vođena istraga u Italiji, a dijelu optuženih crnogorskih državljana još se sudi u Bariju. Procesom je bio obuhvaćen i šef DPS-a Milo Đukanović.
Još u junu pretprošle godine „Dan” je objavio istraživački serijal „Dosije dim” o transportu cigareta „kleopatra”, koje su proizvedene u Duvanskom kombinatu u Podgorici, iz luke Bar i ka teritorijama pod kontrolom libijske islamističke terorističke organizacije Ansar al-Šerijat u Bengaziju. To istraživanje paralelno je prenio i njemački medij Dojče vele. Teroristička grupa Ansar al-Šerijat se u jednom izvještaju Stejt departmenta sumnjiči da su njeni pripadnici 2012. godine organizovali napad na američke diplomate u Bengaziju.
Uprava carina Crne Gore je autorima istraživanja „Dosije dim” dostavila dokumentaciju u kojoj se moglo vidjeti da je prilikom svakog transporta u 2013. godini u libijske luke Bengazi, Misurata, ali i u Torbruk, krcatelj cigareta u Luci Bar bila firma „Liberti FZE” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata (UAE).
Kompanija „Liberti FZE” je godinama ugovorom poslovno bila vezana sa Duvanskim kombinatom u Podgorici u stečaju (DKP), kojim je do februara 2016. godine upravljala država Crna Gora.
Na osnovu podataka otkrivenih tokom istraživanja „Dosije dim” politička partija Alternativa Crna Gora podnijela je policiji krivičnu prijavu protiv N.N. lica za krijumčarenje cigareta ka teroristima. Mediji su ranije prenijeli i da je Specijalno državno tužilaštvo (SDT) pokrenulo izviđaj u vezi sa transportom cigareta iz Luke Bar. Do danas nema zvaničnih podataka u kojoj fazi je ta istraga i šta je njen zaključak.M.V. – Vl.O.


Opasnost i od terorizma

Citirajući govornike na martovskoj konferenciji, briselski portal „Euroaktiv” naveo je da su svi ukazali na bezbjednosne rizike koje predstavlja nezakonita trgovina duvanom u Evropi, uz napomenu da postoje jake veze sa terorističkim i kriminalnim organizacijama.
Komesar za budžet EU Ginter Otinger objasnio je da još postoji niska svijest o vezi između finansiranja terorizma i šverca cigareta.


Zaštita evropskog budžeta

Evropsku službu za suzbijanje prevara (OLAF) uspostavila je 1999. godine Evropska komisija sa zadatkom suzbijanja prevara i korupcije, između ostalog i u institucijama Evropske unije, kroz sprovođenje nezavisnih istražnih postupaka.
Njen osnovni zadatak je da zaštiti finansijske interese Evropske unije, onemogući zloupotrebe u njenim institucijama i narušavanje njenog budžeta.